Inspiratie: Munch / Van Gogh

Edvard Munch, De kus IV, 1902, houtsnede

Op dit moment is in het Van Gogh museum in Amsterdam de expositie Munch / Van Gogh te zien. Een expositie waarin het werk van de twee tijdgenoten, ondanks dat ze elkaar nooit hebben ontmoet, nu samen te zien is.

Een expositie die zorgvuldig is vormgegeven en laat zien dat de thema's waaraan Van Gogh en Munch werkten elkaar vaak overlappen en aanvullen. Hun werk laat zich lezen als persoonlijke dagboeken. De inspiratie lijkt vaak uit dezelfde bron te komen. Zo hangt naast de beroemde "Schreeuw" van Munch het schilderij "De brug van Trinquetaille" van Van Gogh. Onmiddelijk vallen de parallellen in deze twee werken op, de compositie, het thema en de plaatsing van de figuren. Maar ook vallen de verschillen op. Dat vond ik heel bijzonder om te zien bij deze expositie. Want ondanks dat ze zich beiden lieten inspireren door het leven, vrienden & vriendinnen en het landschap, de stijl waarin ze schilderen is totaal verschillend.

Vincent van Gogh, De brug van Trinquetaille, 1888, olieverf

Van Gogh gebruikt dikke pasteuze verf in kleine toetsen, waar Munch dunne lagen gewassen verf gebruikt waar vaak het doek of het papier nog doorheen schemert. De toetsen van Munch zijn bijna doorgaande lijnen als in een symfonie en lijken meer getekend dan geschilderd. Grote verrassing in de expositie waren voor mij de houtsnedes van Munch, bijzonder expressieve prenten die ik nog nooit eerder had gezien en een diepe indruk maakten. De houtnerf is duidelijk zichtbaar, soms lijkt de tekening heel onhandig gestoken, maar de sterk gestileerde vormen zijn bijzonder aansprekend.

Vorige maand schreef ik al over de complementaire kleuren in de expositie van de Glasgow Boys in het Drents Museum, ook bij deze expositie wordt in een aantal zalen overspoelt door schilderijen in complementaire kleuren. Aanvankelijk hadden beide mannen een monotoom palet, maar tijdens hun leven veranderd hun kleurgebruik, waarschijnlijk door de invloed van de kleurtheorie van Charles Henry, maar ook doordat beide mannen steeds minder letterlijk schilderen wat ze zien, maar zich laten leiden door "de werkelijkheid vervormd door de kamers van het hart - Munch" en "Schilderen wat het hart & hoofd beweegt - Van Gogh."

Van Gogh gebruikt vooral veel het contrast tussen geel en blauw om zijn schilderijen expressief tot leven te laten komen. In Munch's schilderijen zie je vooral de rode en groene kleuren tegenover elkaar staan. Beiden deden veel studie naar kleuren en kleurgebruik. Zo is van Van Gogh bekend dat hij met stukjes wol experimenteerde om te zien wat het effect was van een bepaalde combinatie kleuren. Munch onderzocht een tijd het effect van de blauw/violet kleur om een droeve, neerslachtige of melancholische stemming uit te drukken.

In de catalogus bij de expositie vond ik de tekst: "Niet schilderen precies zoals je het ziet" maar "zoals het moet zijn" zoals toen het motief voor de eerste keer indruk op je maakte. Een inspirerende tekst om mee te nemen in mijn eigen werk!

Meer informatie over deze expositie die nog tot 17 januari 2016 te zien is op http://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/vincent-edvard-twee-bijzondere-levens

Edvard Munch, Amor & Psyche, 1907, olieverf op doek